Przejdź do głównej zawartości

"Dwanaście krzeseł" Jewgienij Pietrow, Ilja Ilf

Parę słów o autorach. Jewgienij Pietrow (właśc. Jewgienij Katajew) i Ilja Ilf (właśc. Jechiel-Lejb  Fajnzilberg 1897-1937) dzielą szpalty we wszystkich słownikach biograficznych. W świecie literatury nieczęsto zdarzają się tandemy, a jeszcze tak nierozłączne? Obaj autorzy przed swym „dwój-debiutem” w roku 1928, którym była właśnie powieść „Dwanaście krzeseł”, pisywali jedynie okazjonalnie do gazet, obaj odeszli na tyle młodo, że nie zdążyli opublikować nic znaczącego w pojedynkę: Ilf zmarł w roku 1937 (zważywszy datę roczną, natychmiast kojarzącą się z czystkami - dość nietuzinkowo, bo na gruźlicę), Pietrow zginął w 1942 w wypadku lotniczym, wracając z Kaukazu, gdzie służył jako korespondent wojenny. W pamięci czytelników polskich zapisali się jeszcze „Złotym cielęciem” (1931r.), rosyjskich – zbiorem opowiadań „1001 dni, czyli Nowa Szecherezada” (1929r.) i szkicami podróżnymi „Parterowa Ameryka” (1936r.)

Hipolit Matwiejewicz jest pracownikiem Urzędu Stanu Cywilnego, w dziale rejestracji zgonów i ślubów, w miasteczku N. Życie jego płynie monotonnie, codziennie wypija kubek gorącego mleka, które podaje mu teściowa  - Kławdia Iwanowa, wychodzi do pracy, idzie taką samą drogą, następnie po wypełnieniu swoich obowiązków wraca do domu, spotyka nawet tych samych ludzi. I tak codziennie. Codziennie, aż do dnia, w którym Kławdia Iwanowa wyznaje mu, na łożu śmierci, że  przed laty (w obawie przed konfiskatą) ukryła w  krzesłach klejnoty rodzinne. I w ten sposób nudne życie urzędnika radykalnie się zmienia. Wyrusza on w podróż na poszukiwanie owych dwunastu krzeseł... Poznaje przypadkowego człowieka, któremu musi zdradzić swoją tajemnicę. To właśnie Ostap Bender. Stał się on symbolem hochsztaplera, rozpoznawalnym do dziś na całym obszarze poradzieckim, a jego okrzyk bojowy „Lody ruszyły” – wszedł na długie lata do potocznego języka rosyjskiego. Przeżyją oni wiele perypetii, zanim trafią na ślad krzeseł... 

Doskonała i iskrząca dowcipem opowieść, wyśmiewająca paradoksy porewolucyjnej Rosji, władzę radziecką i biurokrację, marazm obywateli i łatwość manipulowania, zakłamanie i obłudę w każdej postaci. Czyta się ją jednym tchem. Dzieło „Dwanaście krzeseł", dwukrotnie przekładane na polski jeszcze przed wojną – bawi, irytuje i wreszcie zmusza do namysłu. W pierwszym przybliżeniu jest to pyszny „romans łotrzykowski”. W którymś momencie przychodzi refleksja: ostra drwina z całej Rosji i jej mieszkańców. I być może największa zasługa „Dwunastu krzeseł”, że pokazuje werwę końca lat dwudziestych: oto Związek Sowiecki na kwadrans przed nadejściem lodowca. 

Warto również zauważyć dziesiątki drugoplanowych postaci: ślusarz-inteligent Wiktor Michajłowicz Polesow, neurotyczny satyryk Absalon Iznurenkow, ba, nawet papuga wdowy w portkach z czerwonych piór i  moja ulubiona Helutka Szczukina, której wystarczyło zaledwie 300 słów, aby się porozumieć – po jednej lekturze zostają z nami na zawsze. I wreszcie Moskwa – kipiąca życiem, urzeczona „amerykańskim stylem”, pełna spalin, klaksonów, automobilów, gazeciarzy, inżynierów, obwarzanków i kobiecych kapelusików. Było nie było, rok wydania książki to ostatni rok NEP-u.

I na koniec muszę przytoczyć parę cytatów:
"Apetyt rośnie w  miarę stania w kolejce"

"Nawet na cmentarzu nie bój się martwych, tylko żywych"

"Nie młodniej tak szybko, bo umrzesz na szkarlatynę"

"Powiedz mi co czytasz, a ja ci powiem, komu gwizdnąłeś tę książkę"

"Płomienna kobieta (...)  marzenie poety. Prowincjonalna bezpośredniość. W dużych miastach takiego podzwrotnikowego temperamentu już dawno się nie spotyka, ale na peryferiach, w terenie jeszcze można czasem znaleźć." 

recenzja też na Rosja w literaturze

Komentarze

  1. Z przyjemnością przeczytam ;)) Pozdrawiam!

    OdpowiedzUsuń
  2. Uwielbiam takie zagadki typu krycie w krzesłach kosztowności!

    OdpowiedzUsuń
  3. Nie interesowała mnie "rosyjska" kolekcja Polityki.

    Nie interesowała do tej pory.

    Nie wiem, czemu wcześniej nie zdecydowałam się, by nabyć którąkolwiek z tych książek. Wszak to najlepsza literatura na świecie!

    Pozdrawiam :)

    OdpowiedzUsuń
  4. Fakt, kolekcja Polityki "Współczesna literatura rosyjska" jest świetna. Też POLECAM

    OdpowiedzUsuń
  5. w literaturze rosyjskiej zawsze przerażają mnie imiona i nazwiska postaci. są tak rozbudowane i kilku członowe, że momentami ciężko skojarzyć kto jest kto ;)

    OdpowiedzUsuń

Prześlij komentarz

Popularne posty z tego bloga

"Burza" William Shakespeare

Wydawnictwo: W.A.B. premiera: 07.11.2012 tytuł oryginału: The Tempest przekład: Piotr Kamiński oprawa: twarda z obwolutą " Burza " jest ostatnią w pełni samodzielną sztuką Shakespeare'a, który prawdopodobnie wtedy wyofał się z życia zawodowego w Londynie i przeniósł się do Stratfordu. Sprawiło to, że ów dramat często jest traktowany przez krytyków jako utwór pożegnalny, a nawet pewnego rodzaju artystyczny testament. Tworząc “ Burzę" przypuszczalnie  na przełomie 1610 i 1611 roku, Shakespeare miał 47 lat, jego główny bohater – Prospero prawie tyle samo – to dość istotny szczegół w kontekście interpretacji całości. Prospero łamie w finale różdżkę i topi księgi, Shakespeare odchodzi nie pozostawiając po sobie ani jednego rękopisu. Ale może nieco więcej o fabule. Jest ona bardzo prosta do streszczenia (uwaga, zdradzam prawie całość). Prospero, prawowity książę Mediolanu, pozbawiony tronu przez swego brata Antonia wspomaganego przez Alonsa

„The Crown. Oficjalny przewodnik po serialu” (Tom 2) Robert Lacey

Wydawnictwo: Wydawnictwo Kobiece data wydania: 12 listopada 2020 r. tytuł oryginału:  The Crown: The Official Companion, Volume 2: Political Scandal, Personal Struggle, and the Years that Defined Elizabeth II tłumacznie:  Edyta Świerczyńska oprawa: twarda liczba stron: 312 Robert Lacey jest autorem wielu bestsellerowych biografii, w tym Henry'ego Forda, Eileen Ford i królowej Elżbiety II, a także kilku innych popularnych dzieł historycznych. Największą jednak sławę przyniosła mu ostatnio praca historyka w dramacie „The Crown”. „The Crown” to serial historyczny o zwyczajnej kobiecie, która przyszła na świat w niezwykłych okolicznościach. Późniejsze okoliczności jednakże sprawiły, że ta niespełna 26-letnia kobieta została brytyjską królową. 21 kwietnia Elżbieta II skończy 95 lat, a 6 lutego minęło 69 lat jej panowania. „The Crown” nie jest serialem dokumentalnym ani dokumentem fabularyzowanym. Wszystkie scenariusze, kostiumy, scenografia i plenery, jak i kreacje aktorów. opierają się

"Sonety" William Shakespeare

Wydawnictwo a5 wydanie: 09/2012 przekład: Stanisław Barańczak oprawa: twarda format:  148 mm x 210 mm liczba stron: 216 "Sonety" w biografii twórczej Szekspira są epizodem bardzo tajemniczym. Od momentu ich wydania, czyli od roku 1609 budzą kontrowersje i spory krytyków. Powstała masa książek i rozpraw poświęconych owemu dziełu. I do dziś nie wiadomo wszystkiego, możemy się jedynie domyślać tudzież czynić nadinterpretacje. Zagadek i pytań jest wiele. Szekspir 154 utworów nie opatrzył datą, nie wiemy więc kiedy powstały i w jakich okolicznościach. Kolejna sprawa to dedykacja - tajemnicze Mr. W. H. poróżniło szekspirologów (gdzie Barańczak niektórych nazywa pseudo-szekspirologami), ponieważ tożsamość pana W.H. nie jest rzeczą konieczną dla zrozumienia " Sonetów ". Wśród tych wszystkich zagadek jest jednak garstka faktów niebudzących żadnych wątpliwości. Po pierwsze kompozycja cyklu. Badacze i czytelnicy są zgodni, że całość rozpada się na dwie